Onze familiegeschiedenis, Deel 1:
Jan van der Hoorn (1785-1831) en Elisabeth Goffijn (1786-1862)

Op 17 januari 1819 stapt om elf uur 's ochtends een blonde man met blauwe ogen het stadhuis van Den Haag binnen. Johannes van der Hoorn, beter bekend als Jan, is 33 jaar oud en verdient de kost als fuselier in het leger - al zeker sinds 1814 [1]. Het is voor onze familie een historisch moment: Jan is de eerste Van der Hoorn die in Den Haag aangifte doet bij de in 1811 opgerichte Burgerlijke Stand.

Het is een twijfelachtige eer, want Jan komt een buitenechtelijke zoon aangeven: Adrianus Hendrik Johannes. Het kind is twee dagen eerder, om vier uur 's middags in Den Haag geboren. De moeder is de 32-jarige dientsbode Elisabeth Goffijn, dochter van Francyna Spijk en de met de noorderzon vertrokken Johannes Goffijn [2]. Jan laat het ondertekenen van de geboorteakte over aan twee meegebrachte getuigen: collega-fuselier Theodorus Lancee en kleermaker Fredericus van Campen. Zelf kan hij niet schrijven [3].

Jan komt oorspronkelijk niet uit Den Haag. Hij is op 19 maart 1785 gedoopt in Rijpwetering, een lintdorp dat samen met Oude Aa, Nieuwe- en Oude Wetering, Kaag en Roelofarendsveen de gemeente Alkemade vormt. Hij was het eerste kind van Hendrik van der Hoorn en Ariaantje Lelijveld. Hij kreeg nog twee zussen en een broer: Antje (1786), Willempje (1789) en Cornelis (1791-1859). Zijn vader Hendrik overleed later dat jaar, toen Jan zes was. Zijn moeder Ariaantje stierf zeventien jaar later, in 1808. Jan kwam in Amersfoort terecht, waar hij zich bij het leger meldde. Vermoedelijk lag zijn eenheid van de 5e Afdeling Infanterie in Den Haag in vredesgarnizoen, waar hij Elisabeth (gedoopt 19 februari 1786) ontmoette. [4]

Doorgaans was het voor militairen niet toegestaan om voor de herfstoefening van het laatste dienstjaar te trouwen. Aangezien de diensttijd vijf jaar duurde, was de geboorte van een buitenechtelijk kind om deze reden geen ongewoon verschijnsel. Op 1 november 1819 krijgt Jan zijn paspoort (groot verlof) en op 22 december trouwen hij en Elisabeth in Den Haag. De baby vormt dan overigens geen directe aanleiding meer voor het huwelijk: Adrianus is op 23 augustus, slechts zeven maanden oud, overleden. Dat gebeurt in de Katerstraat (Wijk T, nummer 305), in het zuiden van de stad. Dit is zeer waarschijnlijk het woonadres van Elisabeth en/of haar moeder Francyna Spijk.

De jaren in de Molenbuurt

Jan, nu arbeider, en Elisabeth, bij het huwelijk spinster en nu zonder beroep, wonen acht jaar later, in 1827, in de Molenbuurt, in het noordwestelijke hoekje van de stad. Hun woning staat aan het Laag Westeinde (Wijk A, nummer 58). Het adres duikt echter al in 1823 op als het sterfadres van de oude Francyna. Zij woont waarschijnlijk bij Jan en Elisabeth in, of anders is het aannemelijk dat Jan en Elisabeth de woning in elk geval in 1823 betrekken.

De Molenbuurt is genoemd naar de vier molens die daar in die tijd binnen de grachten staan - de Westermolens. Hier werd al het meel voor het brood in de stad gemalen. Van onder naar boven op de kaart zijn het de Zuidmolen, de Heeremolen (Heertjesmolen), de Valkmolen en de Haanmolen. De vijfde molen bovenaan, buiten de gracht, is de Haasmolen. Jan en Elisabeth wonen enkele tientallen meters verwijderd van de Heeremolen, bij de Loosduinsche Brug. Op de kaart (uit 1812) is het stukje straat waar nummers 47 tot en met 66 (dus ook 58) zich bevonden, met rood omcirkeld. Bij de documenten onderaan deze pagina is een grotere kaart te vinden. Op de zwart-wit gravure onderaan de pagina, gemaakt in 1770, is rechts nog net een stukje van dit rijtje huizen te zien.

Het stel gebruikt de elf jaar samen die hen na de huwelijksvoltrekking nog rest, goed. Jan en Elisabeth zetten vier kinderen op de wereld: eerst twee jongens. Franciscus Johannes (8 januari 1821) en Pieter Willem (9 april 1825), waarvan de tweede al na twee en een half jaar - in november 1827 - doodgaat. Eerder dat jaar wordt dochter Elizabeth Petronella (3 mei 1827) geboren.

Tot slot volgt op 18 mei 1829 nog een verse Johannes Adrianus. Net op tijd, voordat Jan op 27 maart 1831 thuis overlijdt, net 46 jaar oud (In de akte staat abusievelijk 52). Opvallend is dat schoenmaker Wilhelmus Aarts aangifte komt doen: deze heeft ook het overlijden van Adrianus in 1819 en Pieter in 1827 aangegeven. Weduwe Elisabeth houdt het aanzienlijk langer uit: zij hertrouwt in 1840, wordt in 1845 weer weduwe en sterft zelf op 4 juli 1862. Ze is dan 77 jaar oud.

Over Hendrik van der Hoorn en Ariaantje Lelijveld

Over de vader van Jan, Hendrik van der Hoorn, is niet zoveel bekend. Hij zal waarschijnlijk rond 1765 zijn geboren. In de doopboeken heet hij "Hendrik Jansz van der Hoorn", wat er op duidt dat ook hij weer de zoon is van een Jan van der Hoorn. Het zou de naamgeving van "onze" Jan, die het eerste kind van Hendrik en Ariaantje was, wel goed kunnen verklaren. Het patroniem "Jansz" wordt in de latere huwelijkspapieren met Elisabeth Goffijn echter als "abusievelijk" bestempeld, zodat hier niet blind op kan worden gevaren. Datzelfde wordt interessant genoeg ook gezegd van het patroniem van Ariaantje: zij wordt in de doopboeken "Ariaantje Cornelisse Lelijveld" genoemd.

In haar geval is bekend dat de toevoeging niet geheel onjuist was: zij werd op 30 november 1760 in Alkemade gedoopt als dochter van Jannetje Gijssen Kleijn en Krelis Ariens Lelijveld. Krelis en Cornelis zijn in feite dezelfde naam. Interessant is het om te constateren dat Ariaantje zelf vernoemd is naar haar opa van vaders kant, die iets van Adriaan of Ari Lelijveld zal hebben geheten. Deze zal ergens tussen 1700 en 1715 zijn geboren. De later veelvuldig terugkerende naam "Adrianus" in de Van der Hoorn-lijn moet wel van hem afkomstig zijn en is dus al zeker driehonderd jaar oud! Krelis Leylveld en Jannetje Kleijn waren zelf overigens afkomstig uit Woubrugge en in 1756 getrouwd. Ariaantje was hun derde kind. Zij werd voorgegaan door zus Elisabetha (Woubrugge, 1757) en broer Johannes (Woubrugge, 1758). Later volgde nog zus Jannetje (1762).

Terug naar Hendrik Jansz van der Hoorn. Aangezien de toevoeging "Cornelisse" bij Ariaantje Lelijveld niet geheel fout was, geldt dit waarschijnlijk ook voor het "Jansz" bij hem. De kans dat zijn vader toch Jan of mogelijk Johannes heette, lijkt groot. Helaas zijn er in de hele streek geen Hendrikken te vinden die rond 1760 zijn geboren en de zoon zijn van een Jan of Johannes. Daarentegen zijn er wel een aantal Jannen en Johannessen die in de periode 1720-1745 het levenslicht zagen, en de vader van Hendrik kunnen zijn geweest. Overigens ontbreekt een deel van de doopgegevens uit een waar broeinest van Van der Hoorns, Ter Aar, juist van deze periode. Wellicht is de juiste Hendrik om deze reden onvindbaar. Zeker is dat in Ter Aar in 1762 een Jan van der Hoorn is overleden, die werd aangegeven door zijn zoon Hendrik. In dat geval zou Hendrik echter een stuk ouder moeten zijn geweest, en op zijn laatst rond 1745 moeten zijn geboren. Dat is wel mogelijk: hij was dan 15 jaar ouder dan Ariaantje en heeft tussen zijn 40e en 46e bij haar kinderen gekregen, om daarna te overlijden.

Voor de volledigheid: er is begin 19e eeuw nog een Van der Hoorn actief bezig met het stichten van een gezin in Den Haag. Deze Cornelis Johannes is in 1828 in Wilp (gemeente Voorst) geboren. Zijn voorouders komen wel uit hetzelfde gebied als de andere Van der Hoorns (Nieuwer-Amstel; Amstelveen) maar een directe link is er niet. Samen met de nakomelingen van Jan zorgt het nageslacht van deze Cornelis Johannes in de 19e eeuw voor een aardige aanwas van het aantal Van der Hoorns in Den Haag.

Noten:

(1) Jan heeft niet ,,aan zijne verpligtingen omtrent de Land-Militie in den jare 1814 kunnen [...] voldoen, uit hoofde hij zich in werkelijken Dienscht bevond", zo staat in een certificaat van de provincie Zuid-Holland. Aannemelijk is dus dat hij al in 1814 militair was en daar vrijwillig voor heeft gekozen.
(2) Uit de huwelijksakte: ,,De Bruid heeft onder Eede verklaard dat hare vader zedert veele jaren afwezend is geweest en onbewust te zijn van deszelfs tegenwoordig verblijft."
(3) Geboorteakte Adrianus: ,,De vader heeft verklaard niet te kunnen schrijven."
(4) Volgens de huwelijksakte heeft Jan laatst in Amersfoort gewoond. Bij de aangifte en het sterven van Adrianus wordt de woonplaats Den Haag genoemd. Er zijn daardoor ook andere mogelijkheden, bijvoorbeeld dat Jan uit Den Haag kwam en in Amersfoort gelegerd was, en daar in november als burger werd ingeschreven. Het kind kan dan bijvoorbeeld tijdens zijn verlof verwekt zijn. Dat bij de aangifte een tweede fuselier aanwezig is, maakt de kans echter groot dat ook de rest van zijn eenheid zich in Den Haag bevond. Bovendien was het gebruikelijk dat in de militaire papieren een 'laatste woonplaats' was aangegeven.



Documenten:

-Overlijden Hendrik van der Hoorn
-Overlijden Aryaantje Lelyveld
-Doop Jan van der Hoorn
-Doop Elisabeth Goffijn
-Geboorte Adrianus Hendrik Johannes
-Overlijden Adrianus Hendrik Johannes
-Certificaat Nationale Militie Jan van der Hoorn
-Toestemming huwelijk Jan - Elisabeth uit Amersfoort
-Huwelijk Jan - Elisabeth
-Geboorte Franciscus Johannes
-Geboorte Pieter Willem
-Geboorte Elizabeth Petronella
-Overlijden Pieter
-Geboorte Johannes Adrianus
-Overlijden Jan van der Hoorn
-Overlijden Elisabeth Goffijn
-Kaart Den Haag Wijk A


Begin | Deel 2